1800 – 1915: Neostijlen: Difference between revisions

From Bouw wiki
Jump to navigation Jump to search
Tags: Reverted Visual edit
No edit summary
 
(165 intermediate revisions by the same user not shown)
Line 2: Line 2:


[[Bouwstijlen#Bouwstijlen in Nederland|'''◄ OVERZICHT BOUWSTIJLEN''']]
[[Bouwstijlen#Bouwstijlen in Nederland|'''◄ OVERZICHT BOUWSTIJLEN''']]
== Ontstaan ==
= Ontstaan =
Neostijlen is het brede begrip voor het gebruik van elementen die een stijl weerspiegelen van een ander tijdperk. Hierbij worden elementen uit dat tijdperk toegepast, soms ''eclectisch'' gecombineerd. De toetreding van neostijlen kwam vanaf 1815 op gang.
Net als de belangstelling voor [https://nl.wikipedia.org/wiki/De_klassieken <u>de klassieken</u>] ontstond er in de 19e eeuw belangstelling voor bouwstijlen uit de voorgaande eeuwen. Ook de opkomst van de archeologie in de 19e eeuw heeft veel bijgedragen aan de hernieuwde belangstelling voor de klassieken. ''Neostijlen'' is het overkoepelende woord voor het gebruik van elementen die een stijl weerspiegelen van een ander tijdperk. ''Neo'' is het Griekse woord voor 'nieuw', in deze context vergelijkbaar met 'heropleving'. Als we het bijvoorbeeld hebben over het ''neoclassicisme'' betekent dit dus heropleving van het classicisme. Het eclecticisme is het gevolg van het combineren van neostijlen. Neostijlen bepaalden in de 19e eeuw het gezicht van de architectuur, en tegelijkertijd waren de technische en maatschappelijke ontwikkelingen groot door de industriële revolutie. Architecten hadden echter weinig oog voor nieuwe mogelijkheden, zij hielden zich vast aan de maatverhoudingen en ornamentiek uit het verleden, architectuur werd namelijk beschouwd als iets wat tot stand kwam door vaststaande regels en klassieke ontwerpprincipes. Rond 1870 nam men aan dat voor elk gebouwtype een toepasselijke bijbehorende stijl was; voor overheidsgebouwen en openbare gebouwen werd de neoclassicisme gehanteerd, voor kerkgebouwen de neogotiek, voor villa's bouwstijlen uit eigen nationale en/of regionale traditie. Er ontstonden eigenzinnige en excentrieke gebouwen door gebouwen uit het Oosten te bestuderen. De fabrieken die naar aanleiding van de industriële revolutie uit de grond schoten werden door de ingenieurs op een hoog-technische wijze gebouwd.  
 
 
== Neogrec (1815-1845) ==
Het neogrec is een vorm van neoclassicisme, een typische overgangsstijl van het late classicisme van de 18e eeuw naar de neostijlen van de 19e eeuw. De stijl werd gekenmerkt door klassieke vormen, uitgevoerd met zuilen, architraven en frontons. Ook de witgepleisterde interieurs zijn typerend voor deze stijl.
 
== Neogotiek (1830-1920) ==
Bouwstijl die met name in de kerkbouw veel en langdurig is toegepast. Geïnspireerd op de middeleeuwse gotische voorbeelden met spitsbogen, boogfriezen, pinakels en drie- en vierpasvormen. De middeleeuwse, katholieke gotiek won in het begin van de 19e eeuw aan invloed omdat in de Franse tijd (1795-1813) de godsdienstvrijheid officieel werd ingevoerd. De katholieken konden nu hun schuilkerken vervangen door nieuwe kerken en kozen daarvoor bij voorkeur de gotische bouwstijl met de kenmerkende torenspits. Na ongeveer 1875 werd de samenhang tussen architectuur interieur en kerkaankleding sterker tot één concept.
 
=== Willem II-gotiek (1830-1860) ===
De door koning Willem II gepropageerde gotiek heeft als kenmerk de manier waarop de oorspronkelijk in metselwerk en natuursteen uitgevoerde constructies worden nagebootst in gips en pleisterwerk. Een belangrijk kenmerk ten opzichte van de latere neogotiek is dat gotische vormen decoratief werden toegepast en dat de gotische constructieve principes nog niet begrepen werden. De Willem II-gotiek kenmerkt zich ook door de verwerking van Engelse romantische invloeden.
 
== Eclecticisme (1850-1880) ==
In het eclecticisme werden verschillende historische stijlen gecombineerd tot een nieuw geheel. De basis is hierbij doorgaans het neoclassicisme. Het is niet uitzonderlijk dat er ook nieuwe stijlen toe werden gevoegd, zoals chaletstijl of art-nouveau-elementen.
 
== Neorenaissance (1870-1915) ==
Veel voorkomende en lang toegepaste bouwstijl die in veel varianten voorkomt. De stijl grijpt terug op motieven van de renaissancebouwkunst en dan voornamelijk de Hollandse variant. Daartoe behoren onder andere de trapgevels, speklagen, de kenmerkende horizontale lijnen die de gevel in vlakken verdelen, blokken en kruiskozijnen. Ook invloeden uit de Franse bouwstijl van de Loirekastelen met rijke, natuurstenen gevels en indrukwekkende dakpartijen, of Italiaanse voorbeelden als zuilen en rondbogen.
 
== Alle ==
{| class="wikitable mw-collapsible mw-collapsed"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen die gemixt zijn
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Eclecticisme_(architectuur) <u>Eclecticisme</u>]
|Bewuste samenkomst van uiteenlopende historische stijlen
|-
|
|Historicisme of Historisme
|Gemengde heroplevingen die verschillende oudere stijlen kunnen omvatten, gecombineerd met nieuwe elementen
|-
|
|Indo-Saraceense architectuur
|Heropleving van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Indiase_architectuur <u>Indiase architectuur</u>] en [https://nl.wikipedia.org/wiki/Islamitische_architectuur <u>islamitische architectuur</u>]
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Revival-architectuur <u>Mediterrane Revival-architectuur</u>]
|Heropleving van de Italiaanse [https://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissancearchitectuur <u>renaissancearchitectuur</u>] en [https://nl.wikipedia.org/wiki/Churrigueresk <u>Spaanse barokke architectuur</u>]
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Nieuw_classicisme <u>Nieuwe Classicisme</u>]
|Overkoepelende term voor moderne architectuur volgens premodernistische principes
|-
|
|Architectuur uit de Russische Revival
|Algemene term voor een aantal verschillende stromingen binnen de Russische architectuur die ontstonden in het tweede kwart van de 19e eeuw
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Traditionalisme_(architectuur) <u>Traditionalistische School</u>]
|Heropleving van verschillende regionale traditionele stijlen
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Vernaculaire_architectuur <u>Lokale architectuur</u>]
|Overkoepelende term voor regionale architectuurtradities die door de tijdperken heen zijn voortgezet, ook gebruikt en geciteerd in revivalarchitectuur
|}
{| class="wikitable"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen die gemixt zijn
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Eclecticisme_(architectuur) <u>Eclecticisme</u>]
|Bewuste samenkomst van uiteenlopende historische stijlen
|-
|
|Historicisme of Historisme
|Gemengde heroplevingen die verschillende oudere stijlen kunnen omvatten, gecombineerd met nieuwe elementen
|-
|
|Indo-Saraceense architectuur
|Heropleving van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Indiase_architectuur <u>Indiase architectuur</u>] en [https://nl.wikipedia.org/wiki/Islamitische_architectuur <u>islamitische architectuur</u>]
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Revival-architectuur <u>Mediterrane Revival-architectuur</u>]
|Heropleving van de Italiaanse [https://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissancearchitectuur <u>renaissancearchitectuur</u>] en [https://nl.wikipedia.org/wiki/Churrigueresk <u>Spaanse barokke architectuur</u>]
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Nieuw_classicisme <u>Nieuwe Classicisme</u>]
|Overkoepelende term voor moderne architectuur volgens premodernistische principes
|-
|
|Architectuur uit de Russische Revival
|Algemene term voor een aantal verschillende stromingen binnen de Russische architectuur die ontstonden in het tweede kwart van de 19e eeuw
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Traditionalisme_(architectuur) <u>Traditionalistische School</u>]
|Heropleving van verschillende regionale traditionele stijlen
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Vernaculaire_architectuur <u>Lokale architectuur</u>]
|Overkoepelende term voor regionale architectuurtradities die door de tijdperken heen zijn voortgezet, ook gebruikt en geciteerd in revivalarchitectuur
|}
{| class="wikitable"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen op basis van de Oudheden
|Egyptische Revival
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud-Egyptische_architectuur <u>Oud-Egyptisch</u>]
|-
|
|Myceense Revival
|Myceens
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissancearchitectuur <u>Renaissance</u>]
|Vroege opleving Klassieke Oudheid
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Neoclassicistische_architectuur <u>Neoclassicisme</u>]
|Latere heropleving Klassieke Oudheid:
 
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Palladianisme <u>Palladianisme</u>]
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Lodewijk_XVI-stijl <u>Lodewijk XVI-stijl</u>]
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Federale_stijl <u>Federale architectuur</u>]
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Jeffersoniaanse_architectuur <u>Jeffersoniaan</u>]
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Empirestijl <u>Empire-stijl</u>]
* Regency-architectuur
* [https://nl.wikipedia.org/wiki/Beaux-arts <u>Beaux-Arts</u>] (ook in de [https://nl.wikipedia.org/wiki/City_Beautiful-beweging <u>City Beautiful-beweging</u>])
* Russisch neoclassicisme
|-
|
|Griekse Revival-architectuur
|
|-
|
|Neo-Grec
|Heroplevingen van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Oud-Griekse_architectuur <u>Oud-Griekse architectuur</u>]
|}
{| class="wikitable"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen op basis van de Middeleeuwen
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Neo-Byzantijnse_architectuur <u>Neo-Byzantijns</u>]
|Heropleving van de [https://nl.wikipedia.org/wiki/Byzantijnse_architectuur <u>Byzantijnse architectuur</u>]:
 
* Bristol-Byzantijns
* Russich-Byzantijns
* Roemeense heropleving
* Servo-Byzantijnse heropleving
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Neoromaanse_architectuur <u>Neoromaans</u>]
|Heropleving van de Romaanse architectuur:
 
* Romaanse Revival-architectuur in het Verenigd Koninkrijk
* Richardsoniaanse Romaanse stijl
|-
|
|<u>[https://nl.wikipedia.org/wiki/Neogotiek Neogotiek]</u>
|Heropleving van de gotische architectuur:
 
* Timmerman-gotiek
* Collegiale gotiek
* Hoog-Victoriaanse gotiek
* Architectuur in Schotse baronstijl
* Neo-Manueline
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Neomoorse_architectuur <u>Neomoors</u>]
|Heropleving van Moorse architectuur:
 
* Neo-Mudejar
|-
|
|Neotudor
|Heropleving van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Tudorstijl <u>Tudorstijl</u>]:
 
* Zwart-wit Revival-architectuur
|}
{| class="wikitable"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen op basis van de Renaissance
|Italianiserende architectuur
|
|-
|
|Architectuur in Palazzo-stijl
|Heropleving gebaseerd op het Italiaanse Palazzo
|-
|
|[https://nl.wikipedia.org/wiki/Mediterranean_Revival-architectuur <u>Mediterrane Revival-architectuur</u>]
|Heropleving van de Italiaanse renaissance-architectuur en Spaanse renaissance-architectuur
|-
|
|Palladiaanse Revival-architectuur
|Heropleving van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Palladianisme <u>Palladianisme</u>]
|-
|
|Châteauesque
|Heropleving van Franse renaissance-architectuur
|-
|
|Jacobethan
|Heropleving van Jacobijnse architectuur en Elizabethaanse architectuur
|-
|
|Stile Umbertino
|Heropleving van [https://nl.wikipedia.org/wiki/Renaissancearchitectuur <u>Italiaanse renaissance-architectuur</u>]
|}
{| class="wikitable"
!Oorsprong
!Neostijl
!Omschrijving
|-
|Neostijlen op basis van de Barok
|Dutch Revival-architectuur
|Heropleving van Nederlandse barokke architectuur
|-
|
|Spaanse Revival-architectuur
|Heropleving van Spaanse barokke architectuur
|-
|
|Edwardiaanse barokke architectuur
|
|-
|
|Stalinistische barok
|
|-
|
|Engelse barok
|
|-
|
|California Churrigueresque
|Heropleving van Churrigueresque en Mexicaanse barok
|}
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|+
|+
!Oorsprong
!Stijl
!Periode
!Neostijl
!Neostijl
!Omschrijving
!Periode heropleving
|-
|Overige neostijlen
|Neo Art Deco
|Heropleving van de Art Deco-architectuur
|-
|
|Cape Cod Revival
|Heropleving van Cape Cod
|-
|
|Dutch Colonial Revival-architectuur
|Heropleving van de Nederlandse koloniale architectuur
|-
|
|Georgische Revival-architectuur
|Heropleving van Georgische architectuur
|-
|
|Colonial Revival-architectuur
|Heropleving van de Amerikaanse koloniale architectuur
|-
|
|Maya Revival-architectuur
|Heropleving van Maya-architectuur
|-
|-
|
|'''Classicisme'''
|Architectuur in Pueblo Revival-stijl
|1630 – 1700
|Heropleving van de traditionele architectuur van Pueblo
|'''Neoclassicisme'''
|1770 – 1880
|-
|-
|
|'''Gotiek'''
|Spaanse koloniale heroplevingsarchitectuur
|1230 – 1560
|Heropleving van de Spaanse koloniale architectuur
|'''Neogotiek'''
|1830 – 1920
|-
|-
|
|'''Renaissance'''
|Mission Revival Style-architectuur
|1525 – 1630
|Heropleving van de architectuur van de missies in Californië
|'''Neorenaissance'''
|1870 – 1915
|-
|-
|'''Barok'''
|1600 – 1750
|'''Neobarok'''
|
|
|Territoriale Revival-architectuur
|Heropleving van territoriale architectuur
|}
|}


== Nederland: verspreiding en kenmerken ==
<gallery mode="packed">
In Amsterdam bijvoorbeeld onderging de stad na ±1880 een grote economische opbloei, waardoor er weer veel werd gebouwd en verbouwd. Hierdoor werd ook aan de architectuur een nieuwe impuls gegeven. Vooral de neorenaissance was erg populair, een neostijl waarin de oud-Hollandse stijl van het begin van de 17e eeuw herleefde. Toevallig was dat niet, aangezien de periode als een tweede Gouden Eeuw werd ervaren. Vooral veel openbare gebouwen zijn in deze periode gebouwd.
File:DIVIDER.png
 
</gallery>
== Materialen en bouwwijzen ==
 
== Voorbeelden Neostijlen in Nederland ==
 
== De fases van de Neostijlen ==
 
== Nederlandse architecten uit deze periode ==
 
== Trefwoorden ==

Latest revision as of 13:09, 11 April 2024

◄ HOME

◄ OVERZICHT BOUWSTIJLEN

Ontstaan

Net als de belangstelling voor de klassieken ontstond er in de 19e eeuw belangstelling voor bouwstijlen uit de voorgaande eeuwen. Ook de opkomst van de archeologie in de 19e eeuw heeft veel bijgedragen aan de hernieuwde belangstelling voor de klassieken. Neostijlen is het overkoepelende woord voor het gebruik van elementen die een stijl weerspiegelen van een ander tijdperk. Neo is het Griekse woord voor 'nieuw', in deze context vergelijkbaar met 'heropleving'. Als we het bijvoorbeeld hebben over het neoclassicisme betekent dit dus heropleving van het classicisme. Het eclecticisme is het gevolg van het combineren van neostijlen. Neostijlen bepaalden in de 19e eeuw het gezicht van de architectuur, en tegelijkertijd waren de technische en maatschappelijke ontwikkelingen groot door de industriële revolutie. Architecten hadden echter weinig oog voor nieuwe mogelijkheden, zij hielden zich vast aan de maatverhoudingen en ornamentiek uit het verleden, architectuur werd namelijk beschouwd als iets wat tot stand kwam door vaststaande regels en klassieke ontwerpprincipes. Rond 1870 nam men aan dat voor elk gebouwtype een toepasselijke bijbehorende stijl was; voor overheidsgebouwen en openbare gebouwen werd de neoclassicisme gehanteerd, voor kerkgebouwen de neogotiek, voor villa's bouwstijlen uit eigen nationale en/of regionale traditie. Er ontstonden eigenzinnige en excentrieke gebouwen door gebouwen uit het Oosten te bestuderen. De fabrieken die naar aanleiding van de industriële revolutie uit de grond schoten werden door de ingenieurs op een hoog-technische wijze gebouwd.

Stijl Periode Neostijl Periode heropleving
Classicisme 1630 – 1700 Neoclassicisme 1770 – 1880
Gotiek 1230 – 1560 Neogotiek 1830 – 1920
Renaissance 1525 – 1630 Neorenaissance 1870 – 1915
Barok 1600 – 1750 Neobarok
  • DIVIDER.png
Retrieved from "https://bouw.wiki/w/index.php?title=1800_–_1915:_Neostijlen&oldid=2484"