1800 – 1820: Empirestijl
Ontstaan
De Empirestijl is in Parijs ontstaan, na de Franse Revolutie. Napoleon Bonaparte heeft hierbij de hoofdrol. De herkomst van de naam van deze stijl is aan hem te danken. Napoleon won veldslag na veldslag en kende enorme populariteit. Hij verkreeg het imago van een veldheer en liet zich omringen met kostbaarheden in ‘zijn’ stijl. Ondanks dat zijn keizerrijk maar kort bestaat, heeft zijn stijl een lange nasleep; nog lang nadat Napoleon verslagen is, verreizen er paleizen en andere publieke gebouwen in zware en streng classicistische stijl. De stijl verspreid zich op zijn eigen wijze naar verschillende landen. Zo zijn er in sommige landen gebouwen met zuivere Empire-vormen, maar in de meeste andere landen wordt de stijl langzamerhand meer sober en kaal.
Nederland: verspreiding en kenmerken
In Nederland heerst er in deze periode armoede. Er wordt heel weinig gebouwd, en wat er ook gebouwd wordt heeft maar weinig versieringen. Er zijn niet veel Empirestijl gebouwen te vinden in Nederland. Maar, in die tijd zijn er heel veel bestaande gebouwen aangepast aan deze heersende stijl. Aan de Amsterdamse grachten zie je dat de Empirestijl en de Lodewijk XVI-stijlen sterk overheersen. De kolossale huizen aan de Herengracht in Amsterdam zijn ook een goed voorbeeld.
Materialen en bouwwijzen
Napoleon bewonderde de Egyptische cultuur, dit is terug te zien in de elementen en patronen van de Empirestijl. Hij deed inspiratie op tijdens zijn veldslagen en roofde veel kunstschatten uit de landen om ze naar Parijs te brengen. De stijl is verwant aan de Classicistische Lodewijk XVI-stijl.
De Empirestijl wordt gekenmerkt door gevels die zwaar en massaal lijken, met brede muurdammen. Ook ornamentiek word ‘verzwaard’, de verfijnde ornamentiek van voorgaande stijlen wordt heel stevig en massief gemaakt. Brede, zware daklijsten met fijn-gedetailleerde versieringen. Elementen werden verguld en er werd ook gebruik gemaakt van felle en rijke pastelkleuren. Er wordt gebruik gemaakt van (smeed)ijzerwerk voor bijvoorbeeld balkonhekken. Lage vensterbanken zodat de ramen langer zijn met raamhekjes (soms zijn de ramen zo langwerpig dat het eerder deuren zijn!). Stoephekken bestaan uit smeedijzeren figuren met een vormgeving die strakker is dan de voorafgaande stijlperioden. Deze stoephekken steunen vaak op drie voeten.
